ยาคุมฉุกเฉิน

ข้อบ่งชี้ที่สำคัญ คือ 

• ป้องกันการตั้งครรภ์ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น 

• เป็นวิธีป้องกันการตั้งครรภ์หลังมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน , ถุงยางรั่ว ถูกข่มขืน หรือ ลืมรับประทานยาคุมกำเนิดตามปกติ > 3 วัน 

• มี 2 ชนิด คือ 

  • ลีโวนอร์เจสเตรล 1.5 มิลลิกรัม

  • อัลลิพริสตัล อซิเตท 30 มิลลิกรัม 

• กลไก : ยับยั้งการตกไข่ชั่วคราว ป้องกันการปฏิสนธิ หรือไม่ให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้วฝังตัวในมดลูก

• ข้อดี 

  • ยาคุมฉุกเฉินลีโวนอร์เจสเตรล 

    • สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป

    • ออกฤทธิ์ป้องกันได้สูงสุด 3 วัน หลังมีเพศสัมพันธ์ 

  • ส่วนยาคุมฉุกเฉินอัลลิพริสตัล อซิเตท 

    • ออกฤทธิ์ป้องกันได้สูงสุด 5 วัน หลังมีเพศสัมพันธ์
      
      

• ข้อเสีย 

  • อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เจ็บเต้านม ปวดศีรษะ วิงเวียน ปวดท้อง เมื่อยล้าเป็นระยะ หรือประจำเดือนมาไม่ปกติประมาณ 1-2 รอบเดือน
    
    

• ประสิทธิภาพ  90 %  ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการใช้ยาหลังมีเพศสัมพันธ์

ตัวอย่างยาคุมฉุกเฉิน

• Levonorgestrel 750 mcg ต่อเม็ด

  • ในหนึ่งกล่องจะมี 2 เม็ด 

    • ชื่อการค้าที่มีขาย ได้แก่ Postinor, Madonna เป็นต้น 

  • วิธีการรับประทาน มี 2 แบบ คือ 

    • แบบที่ 1 

      • เม็ดแรก กินให้เร็วที่สุด หลังจากมีเพศสัมพันธ์ ยิ่งเร็วยิ่งมีประสิทธิภาพดี 

        • โดยไม่ควรนานเกินกว่า 72 ชั่วโมง (3 วัน) 

      • 12 ชั่วโมงถัดไป ให้รับประทานเม็ดที่ 2 

        • พบว่าบ่อยครั้งที่มักลืมรับประทานยาเม็ดที่ 2 

      • ยกตัวอย่าง เช่น ถ้ามีเพศสัมพันธ์ ตอน 20:00 : วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ด ที่ถูกต้อง คือ ต้องกินยาให้เร็วที่สุดไม่เกิน 23:00 น.

    • แบบที่ 2 

      • พร้อมกัน 2 เม็ดในครั้งเดียว (รวมเป็น 1.5 มิลลิกรัม) 

      • โดยที่ประสิทธิภาพและความปลอดภัยจะไม่แตกต่าง

  • อาการข้างเคียง เช่น ปวดศีรษะ, คลื่นไส้, ปวดท้องและเลือดออกผิดปกติในรอบที่รับประทานยา

• ยาคุมฉุกเฉินไม่ได้มีผลทำให้แท้ง และไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้

• วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ดแรก ยิ่งกินยาช้า ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์จะยิ่งลดน้อยลง เพราะฉะนั้น ควรกินยาให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้

• สำหรับวิธีการกินยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ด จะมีโอกาสคลื่นไส้ อาเจียนมากกว่ายาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด เนื่องจากมีปริมาณตัวยาที่มากกว่า ดังนั้น เมื่อกินยาเข้าไปแล้วอาเจียนภายใน 2 ชั่วโมง แนะนำให้กินยาใหม่ซ้ำอีกรอบ

• หากกินยาคุมฉุกเฉินเม็ดแรก ภายใน 24 hr แรก จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ 85% 

  • ภายใน 72 ชั่วโมง ลดเหลือแค่ 75%

• วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ด หลัง 72 ชั่วโมงอาจป้องกันการตั้งครรภ์ได้น้อยมาก 

  • เนื่องจากไข่ที่ผสมกับอสุจิแล้ว จะเดินทางไปฝังตัวที่ผนังมดลูกภายใน 5 – 6 วัน 

  • หากล่าช้าออกไปนานถึง 120 ชั่วโมง (5 วัน) ยาที่กินเข้าไปจะหมดประสิทธิภาพลงทันที และอีกทั้งยังไม่มีผลทำให้แท้งด้วย 

• จะไม่แนะนำให้กินยา เกิน 4 เม็ด หรือ 2 กล่องต่อเดือน  เสี่ยงตั้งครรภ์นอกมดลูก