แจ้งข้าวร้าย (Breaking bad news)

นิยมใช้เทคนิค “SPIKES” โดย Buckman

ขั้นตอนที่ 1 S : Setting up

- เตรียม สถานที่ สงบพอสมควร , แนะนำผู้ป่วยนั่ง , ตัดสิ่งรบกวน 

- เตรียม กระดาษทิชชู 

- ถามคนมาฟัง

วันนี้มากับใครมั้ยครับ อยากให้มาฟังด้วยมั้ยครับ

P : patient perception

- ประเมินว่าผู้ป่วยทราบอะไรมาแล้วบ้าง

- ถาม IFFE

- ถ้าญาติ/ผู้ป่วย ไม่ทราบ อาจเกิดจาก 

- แพทย์คนก่อนหน้าไม่ได้อธิบายจริงๆ หรือ 

- ทราบแต่พยายามปฏิเสธ (denial) ต่อสิ่งที่แพทย์คนก่อนหน้าพูดไว้  >> พยายาม explore หาสาเหตุ

I : invitation of bad news

• ทราบมั้ยครับว่า ที่ตรวจเลือดไป ตรวจอะไร

• ทราบมั้ยครับว่า ที่ตัดชิ้นเนื้อไป ตรวจอะไร แพทย์คนก่อนหน้าได้แจ้งอะไรให้ทราบบ้างครับ

คุณ...... จึงมาฟังผลชื้นเนื้อในวันนี้นะครับ

เชื้อเชิญให้ผู้ป่วยทราบว่าแพทย์กำลังจะบอกข่าวร้าย เช่น 

หมอพอจะทราบผลคร่าวๆแล้ว

1. ตอนหมอบอกผล มีรายละเอียดข้างค่างเยอะ กลัวจะจำได้ไม่หมด .....คุณสมชายอยากฟังคนเดียว หรือ อยากให้ญาติร่วมฟังด้วยครับ

2. คุณสมชายอยากให้หมอบอกผลตรวจมากน้อยแค่ไหนครับ

3. ถ้าผลชิ้นเนื้อไม่ดี ควรมี “Warning shot” เช่น ผลชิ้นเนื้อออกมาไม่ค่อยดีนะครับ , ไม่เป็นดั่งที่หวังครับ แล้วจึงตามด้วยข่าวร้าย

K : Knowledge

• การให้ข่าวร้าย ควรให้ความหวัง และไม่ ทำลายความหวังของผู้ป่วบ เช่น ผลเป็นมะเร็งครับ แต่มีทาง”ช่วย” ได้ครับ

• ใช้เทคนิค Ask - tell - Ask ถามผู้ป่วยเป็นระยะว่าเข้าใจที่เราอธิบายหรือไม่

• ความรู้เกีย่วกับโรค อาการ การักษา  แนะนำการใช้ชีวิต

เช่น TB เป็นโรครักษาหายขาด 

ยา และ ผลข้างเคียงจากยา 

อาการที่ต้องมาพบแพทย์ก่อนนัด

แนะนำคนในครอบครัวมาตรวจ

E : Emotion

รับมือกับอารมณ์ของผู้ป่วย เช่น 

- ร้องให้ (cry) ควรเงียบให้ผู้ป่วยร้องไห้สักพัก ยื่นกระดาษทิชชูให้ สัมผัสโดยแตะมือผู้ป่วยเบาๆ ,  

- โกรธ(anger) ควรให้ผู้ป่วยระบายออกมา จนเริ่มสงบอาการ แล้วเราอาจพูดว่า หมอขอบคุณที่คุณสมชายบอกให้หมอทราบ หมอเสียใจกับเรื่องที่เกิดขึ้น ไม่ควรไปแก้ตัวแทนผู้อื่น

- ปฏิเสธ (denial) ควรรับฟัง แสดงความเห็นใจ ไม่ควรไปตอกย้ำผลตรวจที่ออกมาแก้ผู้ป่วย เช่น
“หมอเข้าใจ คุณสมชายคงไม่อยากเชื้อ”

- ต่อรอง (bargaining) ยังลังเล สองจิตสองใจ ไม่อยากรับฟังผล แพทย์ควรรับฟัง ให้เวลากับผู้ป่วย อาจจะนัดมาใหม่ภายหลัง

- ช็อก (shock) หรือเงียบไป (silence) ควรให้ผู้ป่วยเงียบอยู่กับตนเองสักครู่ แล้วถามหยั่ง (probing) ดู เช่น
ดูคุณเงียบไป คุณรู้สึกอย่างไร บอกหมอหน่อยครับ

S : Strategy and summary

คือการวางแผน ต่อไปและการสรุป 

- “พร้อมจะให้แพทย์พูดคุยต่อเรื่องแนวทางต่อไปหรือไม่ “

- ควรพูดช้าๆ พูดให้น้อย เฉพาะสิ่งจำเป็น และ ask-tell-ask เป็นระยะๆ ก่อนจบการสนทนา เปิดโอกาสให้ซักถาม แล้วสรุปสิ่งที่พูดในวันนี้ และนัดหมายพบกันครั้งถัดไป

มาคราวหน้า แนะนำให้พาคนที่ร่วมดูแลกับคุณมาฟังด้วยนะครับ

เช่น 

**HIV หากอยู่ในระยะตรวจไม่พบการติดเชื้อ ผลลบที่ได้อาจจะยังไม่สามารถยืนยันว่าไม่มีการติดเชื้อ ควรตรวจซ้ำหลังจาก 90 วัน ถ้าตรวจคัดกรองในช่วง 90 วัน (Window period)**