Palliative care ที่บ้าน

Ref. https://www.karunruk.org

การดูแลระยะใกล้เสียชีวิตมีความเปลี่ยนแปลง 2 ด้าน คือ

1. การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย

1.1 ความอ่อนเพลีย อ่อนล้า

• ไม่จำเป็นต้องให้การรักษาใดๆ เพราะจะเกิดผลเสียมากกว่าผลดี 

• ควรให้พักผ่อนให้เต็มที่ เน้นความสุขสบาย

• ดูแลความสะอาดของร่างกาย

1.2 เบื่ออาหาร

•  ผู้ป่วยจะกินอาหารน้อยลง 

  • ซึ่งความเบื่ออาหารที่เกิดขึ้น เป็นผลดีมากกว่าผลเสีย เพราะทำให้มีสารคีโตนในร่างกายเพิ่มขึ้น สารคีโตนจะทำให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายขึ้น และบรรเทาอาการเจ็บปวดได้ 

• รับประทานทานอาหารเท่าที่ได้ 

• ถ้าเริ่มกลืนลำบาก พิจารณาให้ยาบรรเทาอาการไม่สุขสบายทางอื่น เช่น ทางใต้ผิวหนัง

1.3 ดื่มน้ำน้อยลง  / จิบได้เฉพาะนำอย่างเดียว 

• ภาวะขาดน้ำที่เกิดขึ้นได้ ไม่ทำให้ผู้ป่วยทรมานมากขึ้น 

  • ตรงกันข้ามกลับกระตุ้นให้มีการหลั่งสาร endorphins ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายขึ้น

  • หากปาก/ ริมฝีปากแห้ง จมูกแห้ง และตาแห้ง ให้หมั่นทำความสะอาด และรักษาความชื้นไว้

    • ใช้สำลีหรือผ้าสะอาดชุบน้ำแตะที่ปาก ริมฝีปาก หรือใช้สีผึ้งทาที่ริมฝีปาก สำหรับตาก็ให้หยอดน้ำตาเทียม

1.4 รู้สึกง่วง ซึมมากขึ้น หรือกึ่งรู้และไม่รู้สติ อาจนอนหลับตลอดเวลา

• ควรให้ผู้ป่วยหลับ ไม่ควรพยายามปลุกให้ตื่น

1.5 ตาค้าง หลับตาไม่สนิท

• เกิดจากความอ่อนล้า ไม่มีเรี่ยวแรง และบางครั้งมีรูปร่างผอมมากจึงทำให้หลับตาไม่สนิท แนะนำญาติดูแล eye care (หยอดน้ำตาเทียม)

1.6 ระบบทางเดินหายใจ

• ภาวะหายใจแบบหิวอากาศ (air hunger) เป็นลักษณะการหายใจที่พบได้บ่อย

• ทำความเข้าใจ กับครอบครัวว่า ผู้ป่วยมักไม่ทุกข์ทรมาน 

• ควรอยู่เป็นเพื่อนผู้ป่วยและครอบครัว

1.7 การร้องครวญคราง หรือมีหน้าตาบิดเบียว

• อาจไม่ได้เกิดจากความเจ็บปวดเสมอไป แต่อาจเกิดขึ้น

• จากการเปลี่ยนแปลงทางสมอง 

• แพทย์สามารถให้ยาระงับอาการเหล่านี้ได้

1.8 อาจมีเสมหะมากหรือหายใจมีเสียงเสมหะ

• เกิดจากผู้ป่วยไม่สามารถกลืนน้ำลายได้ ไม่ใช่การสำลัก 

• อย่าให้สารน้ำมากเกินไป 

• จับผู้ป่วยนอนตะแคงแล้วเช็ดน้ำลายจากปาก 

• ควรให้ยาลดเสมหะแทนการดูดเสมหะ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกทรมานเพิ่มขึ้นด้วย

1.9 ไม่รู้สึกตัว

• ไม่ควรคิดว่าผู้ป่วยไม่สามารถรับรู้หรือได้ยินสิ่งที่มีคนพูดกันอยู่ข้างๆ 

• เพราะผู้ป่วยอาจจะยังได้ยินและรับรู้ได้ แต่ไม่สามารถสื่อสารให้ผู้อื่นทราบได้ 

• ไม่ควรพูดคุยกันในสิ่งที่จะทำให้ผู้ป่วยไม่สบายใจ หรือเป็นกังวล

2.การเปลี่ยนแปลงด้านจิตใจ

• ผู้ป่วยที่กำลังจะเสียชีวิต จะมีความต้องการการดูแลทางด้านจิตใจเป็นอย่างมาก 

• สิ่งที่คนใกล้เสียชีวิตกลัวที่สุด คือ การถูกทอดทิ้ง การอยู่โดดเดี่ยว และ ต้องการใครสักคนอยู่ข้างๆ 

• ผู้ที่อยู่ใกล้ชิด ควร พูดคุย และ เป็นผู้ฟังที่ดี

  • ให้โอกาสผู้ป่วยได้แสดงความรู้สึกและความต้องการ 

  • ควรปฏิบัติตามความต้องการของคนใกล้เสียชีวิต

หากมีปัญหาในการดูแลสามารถติดต่อแพทย์ได้นะครับ